„Nauczenie wartości to najważniejsza rzecz, jaką możemy zrobić dla szczęścia dziecka”

Linda i Richard Eyre

Rodzice dziewięciorga dzieci

 oraz autorzy 6 bestsellerowych książek

 poradnikowych na temat wychowania

działają na rzecz zaangażowanego rodzicielstwa

Podejmując temat znaczenia wartości w życiu dziecka opierałam się na książce Ireny Koźmińskiej i Elżbiety Olszewskiej pt: „Z dzieckiem w świat wartości”. Książce skierowanej do rodziców, którzy pragną dobrej przyszłości dla swoich dzieci , ale jednocześnie  dla rodziców, którzy czują się  często zagubieni w zderzeniu z wyzwaniami współczesnego świata lub bezradni. Trudno czasami być dobrym rodzicem, ale coraz trudniej jest być dzieckiem. Dzieci coraz częściej mają do czynienia z bardzo zajętymi i zestresowanymi dorosłymi, a także zagrożeniami dzisiejszej cywilizacji, plewami kultury masowej. Dzieci dorastają otoczone trzema  kręgami : rodzicielskim (dom rodzinny jest najważniejszy dla dziecka), najbliższym otoczeniem (sąsiedztwo, przedszkole, szkoła),  kulturowym.  To od rodziców/ opiekunów zależy, czy będą uczyły się ważnych, mądrych rzeczy i przyswajały potrzebne umiejętności, czy będą chronione przed tym, co dla nich niekorzystne, niepotrzebne lub wręcz szkodliwe.  

Dzieciom należy się spokojne, dobre i długie dzieciństwo. Takie dzieciństwo daje szansę na zdrowy rozwój i pełne wykorzystanie potencjału, który drzemie w każdym dziecku. Nie da się dobrze żyć bez wartości. Nauczenie wartości jest jednym z najważniejszych działań ze strony rodziców. Działań, które mogą okazać się największym wyzwaniem i najtrudniejszą pracą, ponieważ jest to praca również nad sobą.  Jeśli ją podejmujemy, to podejmujemy dla dobra dziecka, i tym samym dajemy wyraz miłości do niego.

 Wszyscy chcemy, aby nasze dzieci wyrosły na mądrych, dobrych, samodzielnych i szczęśliwych ludzi i aby wśród takich ludzi żyły.  Narasta jednak różnica między tym, czego pragniemy, a tym co obecnie obserwujemy. We współczesnym świecie coraz więcej dzieci ma zaburzenia emocjonalne, wykazuje nieprzystosowanie społeczne, cierpi na depresję, popada                             w uzależnienia. Nauczyciele alarmują, że uczniowie starszych klas nie rozumieją prostych tekstów i poleceń. Trudności językowe przekładają się na problemy z myśleniem, a współczesny świat wymaga rosnącej wiedzy i sprawności umysłu. Z mediów dowiadujemy się o  agresji, wandaliźmie, zachowaniach bezmyślnych, uzasadnianych błahymi powodami.

Z pewnością zastanawiacie się Państwo, co powoduje, że niektóre dzieci i młodzież sprawia problemy i ma problemy.  Dzieci rodzą się takie same jak kiedyś, mają takie same potrzeby. Dorastają jednak w innym świecie, niż  dziadkowie i my rodzice. Otrzymują coraz mniej tego, co jest im niezbędne do rozwoju: czasu i miłości rodziców, stymulacji intelektualnej,  kontaktów z wysoką kulturą i pozytywnych wzorców zachowań; a coraz więcej tego , co szkodliwe: samotności, skierowanej przeciwko nim przemocy, przykładów agresji i prostactwa, antywzorców. Potrzeby emocjonalne (psychiczne, umysłowe, moralne) dzieci są zaniedbywane.

Współcześni rodzice są w trudnej sytuacji. Świat zewnętrzny i rozwój ekonomiczny wymuszają często ogromne zaangażowanie zawodowe. Praca, konkurencja, stres, pośpiech, obowiązki domowe, komplikacje życiowe ( rozwody, konflikty, brak pracy), powodują, że rodzicom brak czasu i energii, by zajmować się dziećmi. Zabiegani poganiają swe dzieci, tracą cierpliwość, przeciążają  zajęciami, często krytykują. Jednocześnie nie  doceniają zagrożeń ze strony współczesnej kultury i nie chronią dzieci przed złymi wpływami i pozwalają na wiele szkodliwych zachowań: nadmierne oglądanie programów telewizyjnych (często nieodpowiednich dla dzieci),  nadmierne i niewłaściwe korzystanie z komputera i Internetu, spędzanie czasu na niekontrolowanych zajęciach. Rodzice sami kupują gry komputerowe uczące zabijania i pogardy dla innych; lekceważą sygnały, które powinny alarmować. 

Nikt nie zastąpi rodziców w roli głównych wychowawców,  ale żeby nie czuli się Państwo osamotnieni  w spełnianiu tej roli i obciążeni  nią z powodu indywidualnej odpowiedzialności, pragną podkreślić, że zadaniem szkoły jest wspieranie Państwa w wychowaniu dzieci. Ważna jest w tym wsparciu współpraca, wymiana informacjami, zwracanie się do nas z problemami i pytaniami, omawianie funkcjonowania dzieci z wychowawcami, nauczycielami, psychologiem, pedagogiem; przyjmowanie wskazówek , porad czy zaleceń.  Aby uczyć dzieci wartości ustalamy zasady zachowania, tworzymy kodeksy klasowe, tworzymy na każdy rok kalendarz imprez szkolnych, obchodzimy święta i uroczystości szkolne i państwowe, w których Państwa dzieci biorą czynny udział i  powodują, że szkoła tętni życiem, dostarczają wielu pozytywnych emocji nam nauczycielom, ale z pewnością także rodzicom, opiekunom dziadkom.

Chciałabym przedstawić Państwu powinności rodziców wobec dziecka. Zrobię to przy następnym spotkaniu, a dzisiaj chciałabym omówić , czym są wartości.

Ogólnie owartościach powiedzieć można, że są to:

1. Rzeczy i sprawy ważne, cenne, pożądane
2. Życiowe drogowskazy, mapy, kompas
3. Kryteria naszych myśli, postaw i zachowań, które mówią o tym, kim jesteśmy, jak żyjemy i jak traktujemy innych ludzi
4. Kryteria naszych ocen, decyzji i wyborów.

Moglibyśmy dokonać podziału wartości na materialne i niematerialne. Autorki  podzieliły  wartości na moralne i  pozamoralne. Pozamoralne to na przykład: zdrowie, sukces, kariera, pieniądze, modne ubrania, nowoczesne przedmioty użytku codziennego.   To, co jest dla nas ważne i cenne, co jest dla nas wartością, wiele o nas mówi. Czy to sobie uświadamiamy, czy nie, nasze wartości wpływają na każdą naszą decyzję i działanie, ponieważ staramy się zdobyć i zachować to, na czym nam zależy.  Mówiąc, że „ człowiek kieruje się wartościami”, mamy natomiast na myśli wartości moralne. Zaliczamy do nich:  szacunek, przyjaźń, miłość, odpowiedzialność, tolerancję, pokojowość. Te wartości w decydujący sposób wpływają na jakość naszego życia. Cechą wartości moralnych jest to, że im szerzej je praktykujemy, im więcej ich dajemy innym, tym więcej ich przybywa, tym więcej do nas wraca. Wartości pozamoralne tej cech nie posiadają.

Ważne jest również to, że wartości moralne , wyzwalają zachowania korzystne zarówno dla tego, kto je praktykuje, jak i dla osób, do których są skierowane. Wartości moralne kształtują lepszych ludzi, lepsze życie i lepsze stosunki międzyludzkie.  Należy nauczać ich w sposób systematyczny, bo nie rodzimy się wyposażeni we wskazówki moralne. Uczymy się wielu rzeczy. Jest jednak coś, co w istotny sposób odróżnia nauczanie wartości od edukacji w innych dziedzinach, najważniejszym elementem tej nauki jest przykład dorosłych. Nie teoria, lecz zachowania rodziców i nauczycieli. Nasz system wartości w działaniu najbardziej przemawia do dzieci. Trzeba być bardzo uważnym, by praktykowane przez nas w codziennym życiu wartości były spójne z tymi, które głosimy.

Na zakończenie warto przypomnieć  cytat, które pozwoliłam sobie przytoczyć na początku wypowiedzi:

„Nauczenie wartości to najważniejsza rzecz, jaką możemy zrobić dla szczęścia dziecka” oraz postarać się zapamiętać, że w uczeniu wartości najwięcej zależy od nas dorosłych, najbardziej rodziców/ opiekunów.